Nie ma przepisów, które nakazują kremację ciała osoby zmarłej na Covid. W całym Kościele prawosławnym uważa się kremację za rzecz sprzeczną z nauczaniem o człowieku i szacunku wobec ciała osoby zmarłej. Jeśli duchowny rosyjski wyrażał opinię, która tutaj została przytoczona, to raczej należałoby ją uważać za opinię indywidualną. Rosyjska Cerkiew dopuszcza pochówek osoby skremowanej, ale w wyjątkowych przypadkach. Przytoczę oficjalny dokument rosyjskiej Cerkwi: „W przypadku, jeśli taki pochówek (złożenie ciała do ziemi Ks. AK) nie jest brany pod uwagę ze względu na lokalne prawo świeckie, lub ze względu na konieczność transportu ciała na duże odległości lub niemożliwości z powodu innych obiektywnych przyczyn, Kościół prawosławny, uważając kremację za zjawisko niepożądane i nie akceptując jej, może podejść z wyrozumiałością do skremowania zmarłego. Po kreacji prochy powinny być pogrzebane w ziemi. Przy tym duchowny powinien poinformować rodzinę zamarłego i osoby odpowiedzialne za organizację pogrzebu o stosunku Kościoła do kremacji” (za: Abp Jakub Kostiuczuk, „Społeczne nauczanie Kościoła prawosławnego” s. 108-109). Prawosławny Kościół grecki podchodzi do tego zagadnienia jeszcze bardziej rygorystycznie (Tamże s. 109).

W argumentacji, która występuje w wypowiedzi z pewnością należałoby się zgodzić z twierdzeniem o utrudnionym rozkładzie ciała z powodu włożenia to folii i z przeżyciem związanym z brakiem możliwości zobaczenia ciała osoby zmarłej przez rodzinę i bliskich. Myślę jednak, że jeśli chodzi o szacunek wobec ludzkich szczątków, osoby, które przygotowują ciało do opuszczenia szpitala traktują wszystkie przypadki w jednakowy sposób, tj. z godnością i szacunkiem (nie wykluczając zmarłych na Covid). Ponadto jest szereg innych zdarzeń, kiedy trumna z ciałem nie jest otwierana. Argumentacja o ewentualnym spopieleniu ciała mogłoby być tutaj uzasadniona jedynie jeśli chodzi o zamknięcie w worku foliowym. Wydaje mi się, że jest to argument niedostateczny i podobny do tych, jak brak miejsc na cmentarzach. Folia jak też materiał z której wykonana jest trumna obrócą się z czasem w proch.

Dzięki za zwierzenia o Twym nawróceniu i odkrywaniu Prawosławia. Najlepszym z dostępnych wprowadzeniem do wschodniego chrześcijaństwa jest książka bp Kalliatosa Ware, „Kościół prawosławny”. Pierwsza jej część to historia chrześcijaństw, w drugiej zaś mowa o wierze i nabożeństwie. O nabożeństwach można natomiast poczytać więcej w najnowszej książce o. Konstantego Bondaruka, „O nabożeństwie prawosławnym”. Obie książki powinny być dostępne w http://sklep.cerkiew.pl Skoro nie znasz nikogo, kto uczęszcza na nabożeństwa w cerkwi, najlepszym sposobem jest poznanie kogoś takiego, a to może nastąpić po wejściu do cerkwi. Pójdź za ewangelicznym zaproszeniem: „Przyjdź i zobacz”. Można też odwiedzić kancelarię parafialna i zagadnąć proboszcza czy mógłby „służyć radą i pomocą”, albo wskazać kogoś, kto mógłby go w tym zastąpić. Odwagi życzę…

Trzeba to zauważyć i podziękować za to Bogu. Ktoś powiedział – „lepsze jest wrogiem dobrego”, bo nie doceniając tego co mamy, ulegamy pokusie nieustannej pogoni za „nieobecnym lepszym”. Może być lepiej, powinniśmy do tego dążyć, ale trzeba rozważnie nad tym pracować. Samo się nie ulepszy. Mówi się – „im więcej, tym lepiej”, ale wolę stwierdzenie: „im lepiej, tym więcej”. „Szczęśliwiej” okaże się na pewno, gdy prawdziwie zauważę i docenię to, co mam i czym dysponuję, a ponadto podzielę się tym z innym człowiekiem. To co mam staje się prawdziwie moje dopiero z chwilą gdy się tym podzielę, komuś to oddam albo zrobię z tego dobry użytek – np. uśmiechnę się do kogoś smutnego, powiem dobre słowo („Dzień dobry”?), wyciągnę pomocną dłoń, zapytam „w czym mógłbym pomóc” albo zwyczajnie pomogę potrzebującemu… To naprawdę daje dużo szczęścia.

Rosyjska mądrość ludowa mówi: „Upał, tak wstawaj” – skoro upadłeś, to podnieś się czym prędzej. Grzech, o którym piszesz to już przeszłość i tego nie da się zmienić. Wszystko natomiast możesz zrobić ze swoją współczesnością. Przestań zadręczać się tym, co się stało i już się nie „odstanie”. Skoncentruj się na udoskonalaniu obecnego życie. Niech pamięć o tym grzechu (i innych też) pomaga Ci powstrzymywać się od popełniania go/ich ponownie. Dobre relacje z rodzicami na pewno pomagają, ale warto otwierać się na innych ludzi, bo bardzo ważne są nasze relacje. Człowiek staje się osobą dopiero w relacji z innym człowiekiem. Bóg stworzył człowieka na Swój obraz i podobieństwo, ale trzeba też pamiętać, że to obraz Boga w Trójcy Osób – ten obraz zawiera w sobie międzyosobowe relacje. Nad brakiem skupienia trzeba pracować – są na to sposoby, trzeba ich szukać, znaleźć je i zastosować. Jeden z podstawowych to chwila wyciszenia i skupienia przed modlitwą, postanowienie, że maksymalnie skupiam się na modlitwie. Myśli trzeba kontrolować – ktoś porównał myśl, która ucieka od modlitwy, do syna marnotrawnego, który odchodzi z domu Ojca. Warto przy tym pamiętać, że powrót syna spowodował wielką radość w domu Ojca. Nie warto stamtąd odchodzić, a jeżeli już się zdarzy, to trzeba wracać jak najszybciej… Bóg ma „wyczulony” słuch i na pewno słyszy nasze nieporadne modlitwy, ale nie stawaj na modlitwę z oczekiwaniem wyraźnego odczucia łaski Bożej. „Rób swoje”, bądź w tym wytrwały i konsekwentny i nie oczekuj za to „nagrody” w postaci „odczuwalnej łaski”. Skoro wyspowiadałeś się z nieświadomego grzechu dzieciństwa, okazałeś żal i skruchę, dostąpiłeś pokajania – „głębokiego zrozumienia” jakim się stałeś przez to, że zgrzeszyłeś. Ale pokajanie to jednocześnie „głębokie zrozumienie” jakim powinienem się stać przez to, że zostałem stworzony na obraz i podobieństwo Boga. Zatem pracuj nad sobą usilnie, skupiaj się nad dążeniem do doskonałości. Bóg na pewno Ci w tym pomoże. Pomoc będzie potrzebna, bo Twoim staraniom na pewno będą przeszkadzały różne pokusy, które będą próbowały Cię zniechęcić i odciągnąć od podejmowanych działań. Nie poddawaj się…

Zgadzam się, „nieplanowane” dzieci zdecydowanie mogą być największym szczęściem w życiu, ale temu szczęściu trzeba „dać szansę zaistnienia” i solidnie nad tym pracować. Przydałoby się również równie solidne wszechstronne wsparcie dla tej „zaskoczonej” kobiety, bo spokoju mogę nie dawać jej też obawy i niepokoje, czy sobie poradzi… To szczególna możliwość podjęcia współpracy (gr. synergia) z Bogiem, bowiem Bóg pomaga ludziom za pośrednictwem innych ludzi.

Diecezja miała rację – apostazja wynika z podjętych działań albo ich braku np. nieuczęszczaniu na nabożeństwa. Nie trzeba do tego formalnego potwierdzenia. Gdy wsiadamy do samolotu, pokazujemy bilet. Gdy wysiadamy, nie potrzebujemy pisemnego potwierdzenia, że to zrobiliśmy. Stało się i już. Ale z nowym biletem do samolotu (nawet tego samego) będzie można wsiąść jeszcze raz…

Na podobne pytania próbowałem już odpowiadać wcześniej – proszę sprawdzić w dziale rodzina albo wiara pod datami 22.11.2019; 05.05;16.07; 19.07; 27.08; 28.08. Myślę, że warto próbować pokazać i uświadomić, że większość tradycji chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu jest wspólna. Polecam lekturę książki bp Kallistosa Ware, „Kościół prawosławny”.

W chrześcijaństwie rozpatrywane były i są dwie drogi do zbawienia. Jedna z nich to małżeństwo, a druga – monastycyzm. Do obu potrzebne jest powołanie. W całej dotychczasowej historii chrześcijaństwa nie pojawiła żadna refleksja nad jakimkolwiek „stanem pośrednim”. Pewną próbę podejmuje współcześnie bp Kallistos Ware – polecam lekturę Jego tekstu „Ziarno Kościoła: powszechne powołanie do zbawienia” w pierwszym tomie Jego dzieł zebranych pt. „Królestwo wnętrza”.

Czy Cerkiew Prawosławna w Polsce jest zobowiązana do komentowania bieżących wydarzeń? Czy inne wyznania chrześcijańskie albo religie obecne w Polsce tak właśnie zareagowały, a tylko Cerkiew „milczy”? Czy to „milczenie oznacza zgodę”? Uważam, że w odniesieniu do pewnych zdarzeń czy ludzkich zachowań można albo nawet trzeba powstrzymywać się od wyrażania opinii. Niektóre czyny bywają tak „wymowne”, że na usta ciśnie się stwierdzenie: „brak słów” albo „zostawię to bez komentarza” (ang. no comment…). Chuliganom przeważnie zależy, aby ich wybryki były zauważane i szeroko (jak najszerzej) komentowane, a to z kolei może działać jak „dolewanie oliwy do ognia”. Milczenie może być wówczas o wiele bardziej „wymowne” niż ognista czy lodowata krytyka („Mowa jest srebrem, a milczenie złotem”?).