02-11-2020
Kiedy ikona jest kanoniczna? Czy jeśli np. dwie ikony przedstawiają np. Matkę Bożą Orantkę z Emanuelem, to czy jedna może być kanoniczna a druga nie ? Od czego to zależy? Czy zachowanie twórców, np. polichromii w Cerkwii ma wpływ na to, że powstające prace są kanoniczne – czy nie? Jakie kanony, i skąd pochodzące obowiązują współczesnych ikonopisców? Marta
Podejrzewam, że moja odpowiedź będzie daleko nie wyczerpująca zagadnienie. Kiedy mówimy o kanoniczności ikony mamy raczej na myśli styl w jakim ona przedstawia Chrystusa, Matkę Boską, świętych, czy też scenę biblijną. Jeśli przedstawienie jest realistyczne, to rozumiemy, że odbiega od swojej kanoniczności. Ikonografowie mają do dyspozycji pewne wzorce tj. książki zawierające wzór danej ikony lub scen biblijnych, nazywane one są Podlinnikomi (Wzorcami). Są to wzory opracowywane na przestrzeni wielu lat i przyjęte jako swego rodzaju kanon.
Kategorie: ikonografia, ks. Andrzej Kuźma
04-09-2015
Interesuje mnie teologiczne wyjaśnienie (symbolika) Ikony Chrystusa Pantokratora z przedstawieniem Deesis. Nurtuje mnie pytanie dlaczego przed tronem Zbawiciela jedną z dwóch głównych modlących się postaci jest akurat św. Jan Chrzciciel (z gr. Prodromos) a nie np. św. Jan Ewangelista, którego jak wiemy z Ewangelii Jezus Chrystus uznał, że jest synem Bogurodzicy, przez co dał nam możliwość zwracania się do Boga jak do naszego Ojca a Matka Boża tym samym stała się naszą powierniczką i pośredniczką przed Bogiem w wznoszonych przez nas modlitwach. Ponieważ mam słabe rozeznanie w ikonografii zawsze kojarzyłem sobie przedstawienie Deesis przede wszystkim z postaciami Matki Boskiej i św. Janem Ewangelistą (Teologiem). Niedawno ze zdziwieniem dowiedziałem się, że owszem na zoobrażeniu tym jest święty Jan ale nie jak myślałem Ewangelista, a św. Jan Chrzciciel (Predtecza). Dlatego moje pytanie, może naiwne ale chciałbym znać wyjaśnienie teologiczne do tej symboliki. Michał
Deesis (sł. deisus) z greckiego oznacza orędownictwo, prośba, modlitwa wstawiennicza. Ikona deisis jest kompozycją przedstawiającą Jezusa Chrystusa jako Pantokratora, Zbawiciela i Sędziego, obok którego w pozach modlitewnych stoją Bogurodzica i św. Jan Chrzciciel jako orędownicy rodzaju ludzkiego. Ta kompozycja znana jest też pod nazwą trimorfion. Bogurodzica i św. Apostoł Jan Teolog występują na ikonie ukrzyżowania, gdzie stojąc przed krzyżem są uczestnikami zbawczego wydarzenia zgodnie z przekazem Pisma Świętego. Natomiast ikona Deisis nie jest ilustracją czy ikonograficznym zapisem wydarzeń biblijnych. Jest ona raczej wyrazem wiary Kościoła unaoczniającym wstawiennictwo świętych za nasze grzechy. Proszę zwrócić uwagę, że w tekście pieśni religijnej Bogurodzica również występuje ten motyw: wstawiennictwa Bogurodzicy i św. Jana Chrzciciela: Bogurodzica Dziewica, Bogiem sławiena Maryja!
Czytaj dalej
Kategorie: ikonografia, ks. Jerzy Tofiluk