Domyślam się, że kieruje Panem swego rodzaju słuszna irytacja wobec wszechobecności języka SCS w nabożeństwach i wszystkich posługach sprawowanych w naszej Cerkwi. Trudno odpowiedzieć na Pana pytania, które są raczej przemyśleniami dotyczącymi języka liturgicznego.

Co do ewangelizacji, to rzeczywiście powinna ona być prowadzona w języku zrozumiałym i z tego, co wiem, jest prowadzona w języku polskim.
Lekcje religii są prowadzone w języku polskim, nie spotkałem się z tym, by kapłani do młodzieży zwracali się w języku innym niż polski, chyba, że jest to wymagane przez samą młodzież. Ma Pan rację co do ewangelizacji. Na wzór świętych braci Cyryla i Metodego powinniśmy natychmiast zacząc głoszenie ewangelii o Chrystusie w języku polskim. Oni przecież zapoczątkowali ten proces wychodzenia do ludzi z Ewangelią, głoszoną w języku zrozumiałym, a SCS z pewnością zrozumiały nie jest. Czas od nas wymaga wprowadzenia języka polskiego do liturgii, a przede wszystkim do sakramentów, do kazań.

Nie może Pan jednak kategoryzowac duchownych i twierdzic, że wszyscy nakazują naukę języka słowiańskiego. Istnieją parafie polskojęzyczne, częśc kapłanów głosi kazania w języku zrozumiałym, czyli polskim, coraz więcej sakramentów jest sprawowanych w języku polskim (w szczególności ślub chrzest, bierzmowanie). Nie uważam, że wierni powinni uczyc się słowiańskiego, jeśli tego nie chcą. Język polski w nabożeństwach naszej Cerkwi i tak jest koniecznością, która dokona się prędzej lub później.  Kapłan rzeczywiście powinien byc pośrednikiem między wiernymi i Bogiem, dlatego powinien właśnie respektowac potrzeby językowe, które rzeczywiście nie wszędzie sa respektowane.

Proszę jednak nie zapominac ze Cerkiew, to nie tylko kapłani, lecz przede wszystkim wierni. Wierni powinni byc aktywni, powinni zgłaszac kapłanom swoje propozycje, informowac o swoich potrzebach religijnych itp. Jeśli nie jest to respektowane w parafiach, to można zgłosic swoje potrzeby dziekanowi, a nawet biskupowi. Najlepiej jednak szczerze porozmawiac z proboszczem. W mojej cerkwi to właśnie wierni zorganizowali wspólnotę polskojezyczną, zaangażowali się w jej funkcjonowanie i sprawili, że język polski stał się codziennością.

Wprowadzenie języka polskiego do nabożeństw powinno stac się priorytetem kapłanów, a cytowane słowa ks. Marka Ławreszuka potwierdzają tylko to, że nie wszyscy kapłani „zmuszają” do słowiańskiego.

Ad.4. Nie da się znaleźć żadnego związku między językiem słowiańskim a Pismem Świętym czy Panem Bogiem. Więź człowieka i Boga nie jest werbalna, jest bezpośrednim doświadczeniem, które nie dokonuje się w żadnym języku, lecz jest osobistym spotkaniem. Język jest tylko pomocą, narzędziem poznawczym i dlatego powinien byc zrozumiały.

Ad.6. Z zasady Cerkiew jest apolityczna i wydarzenia polityczne nie powinny odbijac się na nauczaniu Cerkwi. NIe znaczy to jednak, ze Cerkiew nie ma zdania na tematy polityczne. Wspomniana przez Pana wojna na Ukrainie pokazała tylko że dziewiętnastowieczne słowianofilstwo rosyjskie, które było narzędziem politycznym Imperium Rosyjskiego, dziś już jest nieaktualne, a język słowiański bardziej dzieli niż jednoczy.

Na koniec kilka przemyśleń… Istnieje grono ludzi, którzy „zakochani” są w języku słowiańskim. Twierdzą, że jest on bardziej melodyjny, „ma głębię”, „jest mistyczny”, jest „językiem świętym”… Na pytanie, co z tego języka rozumieją, zazwyczaj pada odpowiedź, że „coś” rozumieją, ale to nie istotne, bo wiary nie trzeba rozumieć, tylko trzeba ją czuć. I tu jest sedno problemu. Czuć, doświadczać to trzeba wiarę, a nie język. Język należy rozumieć, słowo „język”, jak wiemy zapewne, pochodzi z języka greckiego, gdzie określone jest mianem „logos”, co od „λέγω” znaczy mowa. Logos to jednak coś więcej, to rozum, myśl, idea, słowo. Z zasady mówić jest równoznaczne z rozumieć. Język mówiony powinien być zrozumiały, język modlitwy tym bardziej.  Nie może Pan jednak zapomnieć i o tym, co jest kulturowo piękne, co jest folklorem i świadczy o naszej kulturze, pochodzeniu, o naszej swojskości (jeśli chodzi o prawosławnych z Podlasia). Patrząc pod tym względem, mimo iż sam jestem przeciwny martwemu językowi w nabożeństwach, nie mogę bez szacunku, łzy w oku i wzruszenia przejść obok kogoś, kto śpiewa „Gospodi pomiłuj” i zawsze to, będzie mi najbliższe.